woensdag 24 oktober 2018

Ekster

Ekster
   Klasse: Aves (vogels)
   Orde:  Passeriformes (zangvogels)
   Familie:  Corvidae (kraaien, eksters en gaaien)
   Geslacht en soort:  Pica Pica (ekster)
(http://www.beesies.nl/animals/ekster.htm)

De ekster (Pica pica) of gewone of Euraziatische ekster is een vogel die behoort tot de familie van kraaiachtigen.
Met zijn opvallende zwart-witte verenkleed is de ekster een van de gemakkelijkst te herkennen vogels. De vogel bouwt zijn grote nest meestal in een boom, maar er zijn ook nesten gevonden in struikgewas, op steigers, elektriciteitsmasten en zelfs op vensterbanken. Zijn kostje scharrelt hij op de grond bij elkaar en bestaat voornamelijk uit insecten en aas. 's Winters eet hij ook wel zaad (van de voertafel) en andere plantaardige bestanddelen. In het voorjaar, als hij jongen heeft, wil hij ook wel eieren en jongen van andere vogels aan zijn eigen jongen voeren, maar uit wetenschappelijk onderzoek is inmiddels wel gebleken dat de zangvogelpopulaties hieronder niet te lijden hebben. Zoals alle kraaiachtigen is de ekster een echte omnivoor. De ekster is niet bang om zich in de buurt van mensen te laten zien of zich te vestigen, bijvoorbeeld in tuinen; in landelijke gebieden zijn ze schuwer omdat ze een gemakkelijk doelwit vormen voor de -illegale- jacht.
Eksters vormen levenslange broedparen, net als de kauw, en ze vormen met de uitgevlogen jongen nog een tijd een gezin, maar ze leven 's zomers niet in groepen zoals de kauw vaak doet. Wel kunnen de juveniele eksters in groepen voorkomen. (https://nl.wikipedia.org/wiki/Ekster)
De ekster is een opvallende vogel met zijn lange staart, zwart-witte kleur en kwetterende roep. Meestal zie je niet meer dan 4 of 5 van deze vogels bij elkaar, maar `s winters bij het slapen gaan worden soms grotere groepen gevormd.
In de lente vormen zich grotere groepen dan normaal. Ze wippen op takken en op de grond, ze vliegen traag wat rond en jagen elkaar na. Ze nemen bepaalde houdingen aan, zetten kopveren op en spreiden de staartveren. Tijdens deze bijeenkomsten worden paren gevormd.
De lange staart wordt bij het landen omhoog gehouden en komt ook niet op de grond. De vogel loopt normaal, behalve als hij opgewonden is. Dan kan hij zijdelings gaan huppen met half geopende vleugels. Zoals bekend pakt hij graag schitterende en glimmende dingen mee, die hij dan verbergt. (http://www.beesies.nl/animals/ekster.htm)

With its noisy chattering, black-and-white plumage and long tail, there is nothing else quite like the magpie in the UK. When seen close-up its black plumage takes on an altogether more colourful hue with a purplish-blue iridescent sheen to the wing feathers and a green gloss to the tail.
Magpies seem to be jacks of all trades - scavengers, predators and pest-destroyers, their challenging, almost arrogant attitude has won them few friends. Non-breeding birds will gather together in flocks.
What they eat: Omnivore and scavenger.
Read more at https://www.rspb.org.uk/birds-and-wildlife/wildlife-guides/bird-a-z/magpie/#GjP01irxiESICcED.99 (https://www.rspb.org.uk/birds-and-wildlife/wildlife-guides/bird-a-z/magpie/)

Geen andere vogelsoort is zo vaak onderwerp van gesprek als onze Ekster. Voortdurend is hij aanleiding voor discussies die de vogelliefhebbers verdeelt in ekstervrienden en eksterhaters. Het vermoorden van onschuldige zangvogeltjes en een “onnatuurlijke toename” zijn argumenten die steeds weer naar voren worden gebracht om de vervolging te rechtvaardigen.
De meestal door zangvogelliefhebbers en jagers aangezwengelde discussie wordt al decennia lang met dezelfde argumenten gevoerd. Jammer genoeg worden daarbij de inmiddels talrijke wetenschappelijk gefundeerde feiten over het hoofd gezien, evenals de, in vergelijking met andere predatoren, dubieuze opstelling ten opzichte van kraaiachtigen. En natuurlijk spelen ook emoties een rol wanneer men ooggetuige is van het leegroven van een zangvogelnest of het doodpikken van een jong zangvogeltje door Eksters.
Eksters behoren tot de bekendste kraaiachtigen. Sedert enkele decennia ziet men ze al in onze directe nabijheid. Daardoor kunnen we bijna dagelijks kennisnemen van het gedrag van deze elegante, zwart-witte, langstaartige vogels. Veel intensiever dan bijvoorbeeld het gedrag van de Gaai die meer verborgen in bossen leeft, de Raaf die uiterst zeldzaam is of de Zwarte kraai die we meer in buitengebieden kunnen aantreffen. (http://www.ekstersenzo.nl/publicaties_tijd_voegel_200904/)

…Meer of minder eksters?
Er komen niet meer, maar minder eksters! Moeilijk te geloven voor sommige mensen, maar het is echt waar. Ze worden jaarlijks geteld en je kunt hier mooi zien dat er voor de tachtiger jaren veel meer eksters waren. (https://www.vogelbescherming.nl/actueel/bericht/eksters-zijn-etterbakken-of-niet)

Eksters zijn intelligente vogels met een fascinerende leefwijze. Tot hun derde levensjaar leven eksters in 'jeugdbendes', daarin doen ze de ervaring op die een ekster nodig heeft om jongen groot te kunnen brengen. Eksters eten ze wat kunnen vinden: het grootste deel van hun menu bestaat uit emelten, kevers, regenwormen en menselijk afval als patat en brood. Vooral in het broedseizoen, wanneer de eksters zelf jongen hebben, aangevuld met eitjes van andere vogels en soms ook jonge vogels. De ogenschijnlijk zwart-wit gekleurde vogel blijkt bij beter kijken een bont palet aan metallic-kleuren te vertonen. Eksters staan er in de volksmond om bekend glimmende voorwerpen als sieraden en zilveren theelepeltjes te 'stelen' en naar het nest te brengen. Dit gedrag komt voort uit de onverzadigbare nieuwsgierigheid van eksters; alles dat er 'anders' uitziet, wordt onderzocht en eventueel begraven onder enkele bladeren voor later gebruik. (https://www.vogelbescherming.nl/ontdek-vogels/kennis-over-vogels/vogelgids/vogel/ekster)

Eksters beschikken over opvallende cognitieve vaardigheden. Ze zijn intelligent, leren snel, kunnen zich aanpassen en hebben een goed bevattingsvermogen. Typisch voor kraaiachtigen is hun uitgesproken nieuwsgierigheid en hun speelsheid. Ze herkennen zelfs hun eigen spiegelbeeld. Diefachtig zijn Eksters niet, ook al laten spreekwoorden ons dat geloven. Tot nu toe is er nog nooit ook maar iets van waarde gevonden in een eksternest. De bewering zou gebaseerd kunnen zijn op het nieuwsgierige gedrag van Eksters: ze onderzoeken graag onbekende voorwerpen en als ze daarbij gestoord worden, vliegen ze er mee in hun snavel weg. (http://www.ekstersenzo.nl/publicaties_tijd_voegel_200904/)


Eksters leven in een veelheid van open gebieden, liefst met verspreid staande bomen. Mijdt boomloos gebied en dichte bossen. Sinds enkele decennia houden eksters zich graag op in de nabijheid van mensen: tuinen, stadsparken, landbouwgebied zijn omgevingen waar eksters bijna altijd te vinden zijn. Ze profiteren in steden van het extra voedselaanbod dat mensen (afval) opleveren. Buiten de broedtijd leven eksters vaak in groepsverband.... Eksters zijn jager-verzamelaars. Het menu bestaat (in meer natuurlijke leefgebieden) uit een groot aandeel kevers en andere insecten. Eet ook kleine zoogdieren (muizen), eieren van kleinere vogelsoorten en jonge vogels, hagedissen en alles wat ze te pakken krijgen. Paartjes zoeken in de vroege ochtend langs wegen naar nachtelijke verkeersslachtoffers. Eten ook bessen en zaden als die voorhanden zijn. Eksters zoeken hun voedsel bijna altijd op de grond. Zit ook regelmatig op schapen en koeien om parasieten van deze dieren te pikken. Om prooien te vangen maken eksters sprongen opzij. In stedelijk gebied maken eksters gebruik van (bedoeld en onbedoeld) voedselaanbod door mensen. Vuilniszakken worden opengepikt en langs de routes naar school worden brood- en andere etensresten gretig benut. ... De ekster komt voor in geheel Europa maar is zeer zeldzaam op bijvoorbeeld de Shetland Eilanden en op IJsland. Ook op de Balearische Eilanden en Corsica en Sardinië zijn eksters vrij bijzondere vogels....Het aantal eksters in Nederland is vanaf halverwege de jaren 1980 flink afgenomen. Deze afname stabiliseerde rond het jaar 2000 en sindsdien is het aantal eksters in Nederland vrijwel stabiel.... Waar veel haviken voorkomen, leven weinig eksters. Daardoor leven er tegenwoordig minder eksters in de bossen en heiden op de zandgronden en in de duinen. ... Eksters zijn opportunistisch en profiteren ook van het bijvoeren van vogels in de tuin. Broeden doen ze graag in hogere bomen.
(https://www.vogelbescherming.nl/ontdek-vogels/kennis-over-vogels/vogelgids/vogel/ekster#Bescherming)

Eksters vinden de dood in klauwen van haviken of bosuilen of soms door de hagel van de jager. Daarbij zijn hun grote overkapte nesten heel gewild bij kraaien, torenvalken, ransuilen en zelfs eekhoorns. Vaak beginnen ze in december al met takken te rommelen en het is wel heel rottig dat maandenlange inspanningen dan resulteren in een afgepakt nest.... Het is waar dat eksters jonge vogels eten, maar, ze eten eigenlijk erg weinig jonge vogels. Het probleem is dat ze het open en bloot, in het volle daglicht, met veel stampij doen. Het valt dus nogal op als het eens gebeurt.
Vaker eten ze insecten, spinnen, rupsen en wormen, in de winter aangevuld met zaden, vruchten, brood en etensresten van mensen. Daarbij zijn het aaseters. Ze ruiken dode dieren en ruimen ze op. Ook zie je ze wel eens op schapen en koeien zitten, dan pikken ze parasieten van hun rug en nek. Blij dat die beesten zijn! (https://www.vogelbescherming.nl/actueel/bericht/eksters-zijn-etterbakken-of-niet)
De cruciale vraag is natuurlijk: heeft hij hem dood gevonden of heeft hij hem dood gemaakt? 
(http://www.ekstersenzo.nl/eksters1_foto/)

Eksters zijn alleseters, dus ze eten ook menselijke voedselresten. Om aan de nodige eiwitten en vitaminen te komen eet hij jonge zoogdieren, slakken, slangen, wormen en spinnen, eieren en jongen van andere vogels. Plantaardig voedsel wordt ook gegeten, zoals graan, eikels, noten, bessen en fruit. Ze gaan vaak op koeien en schapen zitten om de teken eraf te pikken. (http://www.beesies.nl/animals/ekster.htm)



De ekster eet vrijwel alles van dierlijke oorsprong, voornamelijk insecten, maar tijdens het grootbrengen van zijn jongen eet hij ook wel jonge vogels, eieren en kleine zoogdieren; ook eikels, okkernootjes, graan en andere plantaardige voedselbronnen worden niet versmaad. In aantallen prooien maken op de grond gevangen insecten ca. 70-90% van het dieet uit. Uit wetenschappelijk onderzoek is gebleken dat een gezonde eksterstand niet ten koste gaat van die van andere kleine zangvogels die op het menu van de ekster staan. 's Winters leggen eksters vaak een voorraad aan van bijvoorbeeld noten. (https://nl.wikipedia.org/wiki/Ekster)

Het “geèk” van de ekster
“Èkèkèkèk” –  het harde geluid van de ekster valt nogal op. Maar als je in het voorjaar heel stilletjes een eksterpaartje in de gaten houdt, hoort u dat ze ook een liedje hebben. Een zacht, borrelend, babbelend liedje. Onverwacht lief. Het zijn dan ook zangvogels. (https://www.vogelbescherming.nl/actueel/bericht/eksters-zijn-etterbakken-of-niet)

Luister op https://www.vogelgeluid.nl/ekster/ of https://www.rspb.org.uk/birds-and-wildlife/wildlife-guides/bird-a-z/magpie/ naar hun gezang.

Op basis van talrijke criteria worden kraaiachtigen binnen de zoölogische systematiek tot de zangvogels gerekend, ook al zijn ze groter dan “normale” zangvogels en verdienen hun geluiden volgens veel mensen niet de kwalificatie “zang”. Wie echter de kraaiachtigen voor niet begaafde herrieschoppers uitmaakt, heeft niet goed geluisterd. Veel soorten hebben een prachtig klankenrepertoire.
Kraaiachtigen en de mens worden verbonden door een lange gemeenschappelijke traditie, want kraaiachtigen hebben al altijd van het doen en laten van de mens geprofiteerd en hebben daarom zijn nabijheid opgezocht: in vroeger jaren bij de jacht, daarna ook bij dorpen en landbouw. Vaak zorgden toevallige voedselbronnen voor negatieve associaties met kraaiachtigen: op slagvelden en bij galgenvelden was rijkelijk aas te vinden waardoor ze van “godenvogels” veranderden in “galgenvogels”. Tegenwoordig liggen langs wegen en straten kadavers van overreden dieren die door Eksters en Kraaien worden opgeruimd. Interessant voedselaanbod wordt ook gevonden bij boerderijen en andere plaatsen waar dieren worden gehouden. Ondanks, of misschien wel dankzij dit dicht bij elkaar leven, bestaan er vele hardnekkige vooroordelen. Enerzijds worden kraaiachtigen gekarakteriseerd als verstandig, eigenwijs en slim, anderzijds vindt men ze brutaal, geslepen, boosaardig en worden ze zelfs gecriminaliseerd als plunderaar, dief en moordenaar. (http://www.ekstersenzo.nl/publicaties_tijd_voegel_200904/)

Open landschappen zoals agrarische cultuurlandschappen vormen een ideaal leefgebied voor Eksters. In de afgelopen 100 jaar was er sprake van een duidelijke verplaatsing: Eksters ontdekten dorpen en steden als nieuw leefgebied en “verstedelijkten” zoals veel andere diersoorten. Verstedelijkt gebied biedt vele voordelen. Ze vertonen een grotere structuurverscheidenheid dan landelijke gebieden waar een ruilverkaveling is geweest. Zo vind je er tuinen, boomgroepen, grasvelden en parken. De gemiddelde temperaturen liggen er hoger en er is minder predatiedruk. Jacht is er (in ieder geval officieel) verboden, Havik en Zwarte Kraai zijn minder aanwezig. Eksters namen dit habitat in vele Europese steden in bezit met een tig-voudige bestandstoename als gevolg. Overigens wordt de groei ook hier begrensd door de opnamecapaciteit van het betreffende leefgebied: was er in eerste instantie sprake van een forse toename, ondertussen is er op veel plaatsen al een duidelijke stagnatie of zelfs een bestandsafname te zien. En het blijkt ook niet echt een luilekkerland: in echt landelijke gebieden ligt het broedsucces nog steeds hoger. (http://www.ekstersenzo.nl/publicaties_tijd_voegel_200904/)

De ekster komt voor in heel Europa en een groot gedeelte van Azië. In Nederland is de ekster vrijwel overal algemeen, met naar schatting 100.000 broedparen per jaar.
Ondersoorten en naaste verwanten
Er zijn zes ondersoorten 
P. p. fennorum (Noord-Scandinavië en Noordwest-Rusland)
P. p. pica (Britse Eilanden, Zuid-Scandinavië tot in Oost-Europa en Klein-Azië)
P. p. melanotos (Iberisch schiereiland)
P. p. bactriana (Midden-Rusland tot Iran, Noord-India en Mongolië)
P. p. leucoptera Zuidoost-Siberië, Mongolië en Noordoost-China
P. p. camtschatica (Kamtsjatka)
(https://nl.wikipedia.org/wiki/Ekster)

Etymologie
Het woord ekster is afkomstig van een oud woord ak of ago, dat scherp betekende, en ook voorkomt in bijvoorbeeld aigu (Frans) en acid (Engels); dat blijkt uit andere namen voor de ekster, bijvoorbeeld akke gat en agatja, waarvan ook de Italiaanse naam (gazza) is afgeleid. Het -ster is een achtervoegsel waarmee zelfstandige naamwoorden werden gemaakt; de naam zou dus betekend hebben de spitse, wat op de lange staart kan slaan.[8] (https://nl.wikipedia.org/wiki/Ekster)

Bijgeloof
In de loop der eeuwen duikt de ekster vaak op in het bijgeloof. Volgens een Waalse en Franse sage had de ekster eerst een prachtig verenkleed, maar toen de vogel met de gekruisigde Jezus spotte, werd hij vervloekt en kregen zijn veren de kleuren van de rouw. Eksters werden van oudsher al beschouwd als ongeluksvogels, verkondigers van dood en rampzaligheid. Nog zijn er woorden en uitdrukkingen in gebruik die getuigen van dit volksgeloof, zoals bijvoorbeeld 'eksteroog'. Volgens het volksgeloof kunnen eksters het lot voorspellen. Zo zouden ze een naderende oorlog voorspellen wanneer ze zich in grote aantallen verzamelen en luidruchtiger dan gewoonlijk zijn. Ook het weer zou slechter worden wanneer een ekster luidruchtiger is dan anders. In het verhaal "ä basket of flowers" van Lilian Gask (1910) steelt een ekster een gouden ring, waardoor een onschuldig dienstmeisje valselijk wordt beschuldigd en jaren in de gevangenis moet doorbrengen. In de opera La Gazza ladra (de diefachtige ekster) van Rossini wordt een onschuldig dienstmeisje om deze reden zelfs ter dood gebracht en wordt de waarheid te laat ontdekt. (http://www.beesies.nl/animals/ekster.htm)

Europa
In de loop der eeuwen duikt de ekster vaak op in het bijgeloof. Volgens een Waalse en Franse sage had de ekster eerst een prachtig verenkleed, maar toen de vogel met de gekruisigde Jezus spotte werd hij vervloekt en kregen zijn veren de kleuren van de rouw.[6]
Eksters werden van oudsher al beschouwd als ongeluksvogels, verkondigers van dood en rampzaligheid. Nog zijn er woorden en uitdrukkingen in gebruik die getuigen van dit volksgeloof, zoals 'eksteroog'.
Volgens het volksgeloof kunnen eksters het lot voorspellen. Zo zouden ze een naderende oorlog voorspellen wanneer ze zich in grote aantallen verzamelen en luidruchtiger dan gewoonlijk zijn. Ook het weer zou slechter worden wanneer een ekster luidruchtiger is dan anders.
Als er een oneven aantal eksters overvliegt, zou dat ongeluk brengen, een even aantal eksters daarentegen geluk.
Onder zijn tong zou de ekster een druppel duivelsbloed dragen.[6] Eén ekster brengt onheil, twee daarentegen geluk.[6] (https://nl.wikipedia.org/wiki/Ekster)

Trivia
De omnivore aard van de ekster heeft ertoe geleid dat de naam pica een aanduiding in de geneeskunde is geworden voor het eten van oneetbare dingen.
In het verhaal A basket of flowers van Lilian Gask (1910) steelt een ekster een gouden ring, waardoor een onschuldig dienstmeisje valselijk wordt beschuldigd en jaren in de gevangenis moet doorbrengen.
In de opera La gazza ladra (de stelende ekster) (1817) van Rossini steelt een ekster een zilveren lepel en wordt een onschuldig dienstmeisje hiervoor ter dood veroordeeld. Dit thema wordt hergebruikt in het Kuifje-album De juwelen van Bianca Castafiore.
De bijnaam van de Britse voetbalclub Newcastle United is The Magpies, De Eksters.
In de tekenfilm Alfred Jodocus Kwak komt een ekster voor genaamd Pikkie, omdat eksters volgens legendes vaak glimmende dingen zouden pikken of stelen. (https://nl.wikipedia.org/wiki/Ekster)


Pikkie de Ekster - Grabbie (Engels) - Stibitzi (Duits) 
De vriend van Alfred, Pikkie is altijd uit op glinsterende en fonkelende dingen, hij steelt de robijn van de koning (en heel even de kroon van de Schaakkoningin), waar eerst Alfred van werd beschuldigd, en krijgt hiervoor de "Konincklyke Geele Kaart." Hij is op het huisfeest wanneer Alfred in zijn klomp gaat wonen, steelt dus kort de kroon van de Schaakkoningin en werkt later voor de Bart Betonmaatschappij, waar hij de leiding heeft over de diamanten, en gaat mee in de onderzee�r.
Ingesproken door: Laura Vlasblom (jong) & Fred Butter (volwassen) 
(http://www.jcsolaris.nl/content.php?article.14#stemmen)

Azië
Hoewel eksters bijna altijd als slecht worden gezien in Europa, worden de vogels in Korea aanzien als "de vogel van voorspoed, een brenger van een zekere toekomst en een voorteken van geluk." Ook in China is de ekster een teken van een goed lot. Dit wordt al snel duidelijk in het Chinese karakter voor ekster, vereenvoudigd Chinees: 喜鹊; traditioneel Chinees: 喜鵲; pinyin: xǐquè, het eerste karakter betekent "geluk". (https://nl.wikipedia.org/wiki/Ekster)

Geen opmerkingen:

Een reactie posten